بایگانی دسته ی مقالات

به عنوان مثال فرض کنید که میخواهیم یک کارشناس منابع انسانی جذب کنیم، برای این کار باید بدانیم این شغل چه وظایفی را بر عهده دارد و همچنین برای عملکرد مطلوب در شغل مورد نظر فرد متقاضی چه ویژگی هایی باید داشته باشد، بر اساس این مبنا آگهی استخدام را به گونه ای تنظیم می کنیم که ویژگی های شاغل مورد نظر را تعریف نماید، کانال هایی نماییم، پس از ورود فرد به سازمان هم تجزیه و تحلیل شغل چراغ راه ما در تعیین دوره های آموزشی، تعیین سطح پرداخت و پاداش و همچنین شاخص های ارزیابی عملکرد می باشد.
در مورد اجزای یک تجزیه و تحلیل شغل دیدگاه های مختلفی وجود دارد، اما یک تجزیه و تحلیل شغل کارآمد می بایست حداقل در برگیرنده بخش های زیر باشد.

عنوان شغلی: در عنوان شغلی جایگاه و وظیفه اصلی شغل مشخص می شود، مثل مدیر(جایگاه شغلی)، منابع انسانی(وظیفه شغلی)

هدف شغل: این شغل برای چه در سازمان ایجاد شده است؟

شرح وظایف و مسئولیت ها: این شغل چه وظایفی را شامل می‌شود و چه مسئولیت‌هایی بر عهده‌ این شغل است؟

شرایط احراز(تحصیلات، تجربه، ویژگی ها): کسی که در این موقعیت شغلی قرار بگیرد باید چه تحصیلاتی داشته باشد؟آیا به سابقه کار نیاز داریم؟ این سابقه کار در چه حوزه هایی مهم است؟دقت شود در برابر روش های سنتی تحلیل شغل، نیمرخ شایستگی یا نمای شغلی روشی برای شناسایی دانش ها، مهارت ها، توانایی ها و ویژگی های لازم برای انجام موفقیت آمیز یک شغل یا وظیفه است. که در بخش شایستگی ها به آن خواهیم پرداخت.

نحوه گزارش دهی: متصدی شغل به چه بخش هایی می بایست گزارش دهد؟

برای انجام تجزیه و تحلیل شغل روش های متعددی نظیر مشاهده مصاحبه ثبت جریان کار فوکس گروپ و نشست متخصصان پرسشنامه تحلیل شغل (PAQ) و ONET، استفاده می شود. که هر سازمان می بایست با توجه به شرایط و انتظارات خود روش یا روش های مناسب را انتخاب نماید. پیشنهاد ما طی کردن مسیر زیر برای برای نوشتن شرح شغل در سازمان است:

۱-تکمیل پرسشنامه توسط شاغل
۲- برگزاری جلسه مصاحبه مشترک با حضور شاغل و مدیر مستقیم
۳- اخذ نظر خبرگان آگاه نسبت به شغل
۴- الگوبرداری از ONET
۵- نوشتن شرح شغل نهایی

دقت شود تجزیه و تحلیل شغل باید وضعیت فعلی انجام شغل را گزارش کند، نه آن چه که در گذشته انجام می شده یا آن چه در آینده باید انجام شود یا در سازمان های مشابه انجام می شود.

نکته ­ای که بعنوان متولیان منابع انسانی در سازمان­ها می­بایست به آن توجه کنیم این است که تجزیه و تحلیل شغل را به عنوان کاری کم ارزش به بی ­تجربه­ ترین افراد در حوزه منابع انسانی واگذار نکنیم(اتفاقی که بسیار شایع است!) زیرا تجزیه و تحلیل شغل به عنوان یک پیش‌نیاز و سنگ‌بنای اساسی فعالیت‌های مدیر منابع انسانی مطرح است. در صورتی که این زیر بنا را درست طراحی و اجرا کنیم می توانیم انتظار داشته باشیم سایر فرآیندهای منابع انسانی نظیر جذب، آموزش، ارزیابی عملکرد، جبران خدمت و … بر پایه مناسبی سوار خواهند شد.

منابع:

شرکت های موفق جهان چگونه استخدام می کنند؟/ بهزاد ابوالعلایی
مدیریت منابع انسانی پیشرفته طراحی ، تجزیه و تحلیل ارزشیابی و طبقه بندی مشاغل/ آرین قلی پور
تجارب شخصی نویسنده در حرفه مشاوره

برگرفته از سایت آکادمی تخصصی مدیریت منابع انسانی

الف : تاریخچه بهداشت حرفه ای در جهان
اگر چه مخاطرات بهداشتی محیط کار موضوعی است که در سالهای اخیر مورد توجه جدی وگسترده بسیاری از صاحبنظران قرار گرفته اما توسعه آن موضوع تازه ای نیست . در حقیقت وجود ارتباط بین محیط کار وسلامت شاغلین موضوعی است که از قرنها پیش شناخته شده بود .

بشر از زمانی که خود را شناخته، در پی تلاش و فعالیت بوده و طبیعتا در مسیر زمان، تحولاتی را پشت سر گذاشته است. اختراع ابزار‌های مختلف و به تبع آن تکمیل این ابزار‌ها یکی از مهمترین عوامل تحول در شیوه زندگی انسان است. زمانی ابزار سنگی مورد استفاده قرار می‌گرفت و بعد‌ها با پیدایش آهن و سایر فلزات ابزار فلزی جایگزین آن شد و تا موقعی که آن ابزار جز با نیروی عضلانی انسان حرکت نمی‌کرد، ابزار دستی اساسی ترین عنصر تولید بوده است. لیکن با ابداع کشاورزی و دامداری، آغاز شهرنشینی و گسترش شهر‌ها، اختراع ماشین آلات و تجلّی عصر ماشین، انقلابی بس عظیم در گسترش فعالیت‌های انسانی پدیدار شد. در دوره هایی که زندگی بشر از شکار و صید و یا کشاورزی تامین می‌شد به لحاظ سادگی ابزار، عوارض وابسته به شغل (بهداشت محیط کار) ناچیز بوده است و در اکثر موارد از چند خراش یا زخم ساده تا حداکثر، شکستگی اعضاء تجاوز نمی‌کرده است ولی به تدریج که صنعت پیشرفت کرد و نیروی محرّکه مکانیکی و الکتریکی بوجود آمد خطرات نیز به همان نسبت افزایش یافت.

در چهار صد سال پیش از میلاد مسیح بقراط اثرات زیان آورمواجهه با سرب راشناسایی کرده و از آنهادر نوشته هایش یاد می کند در نتیجه این یافته ها بود که از آن پس برای استخراج معادن عمدتا از بردگان استفاده می شد وچ ون در آن زمان حکومتها هیچگونه مسئولیتی در برابر بردگان نداشتند،بنابر این هیچ اقدامی نیز برای حل مشکلات آنهاصورت نمی گرفت وکار دراین شرایط را در واقع نوعی تنبیه ومجازات می دانستند. تقریبا صد سال بعد گالن (جالینوس) یکی از یونانیانی است که در رابطه با درمان و آسیب شناسی مسمومیت با سرب نوشته هایی را از خود بر جای گذارده است. برای اوّلین بار سقراط و ابوعلی سینا در آثار خود از درد‌های شکمی قولنج مانندی در بین کارگران نقاش نام برده اند که مسلما با سرب موجود در رنگ‌های مصرفی و خواص سمّی آن ارتباط داشته است.

بهداشت حرفه ای عبارتست از علم و هنر تامین بالاترین سطح سلامت نیروی کار، حفظ و ارتقای سلامتی آنان و حفظ سرمایه از طریق ایجاد محیط کار سالم، انتخاب کارگر مناسب برای هر کار، تطبیق کار با مقتضیات روحی و جسمی کارگران، پیشگیری از حوادث و بیماریهای شغلی و غیر شغلی، آموزش بهداشت فردی و مسائل مربوط به کار،تشخیص زودرس و درمان بیماری ها، و توجه به مسائل و مشکلات کارگران همه مشاغل و افراد وابسته به آنان به گونه ای که هر کارگر قادر باشد با برخورداری از حداکثر سلامتی و رفاه، فردی موثر برای اجتماع باشد.

قرن پانزدهم
در سال ۱۴۷۳ میلادی النبوگUlrich Ellenbog نخستین نشریه بهداشتی در مورد بیماریها و آسیب های شغلی را انتشار داد . او در این مجموعه در باره بیماریهای شغلی وصدماتی که در میان کارگران طلا شایع است مطالبی را به رشته تحریر در آورده است .

قرن شانزدهم
اگری‌کولا (Agricola) و پاراسلوس (Paracelsus) در باره بیماری‌های شغلی کارگران ذوب آهن، فلزات و بیماری‌های معدنچیان و مسمومیت جیوه آثاری به جای گذارده اند. کتاب آگریکولا در سال ۱۵۵۶ یکسال بعد از مرگ او و کتاب پاراسلوس در سال ۱۵۶۷ منتشر شد.

قرن هفدهم
در سال ۱۶۳۳ یعنی حدود صد سال بعد از تاریخی که پاراسلسوس مطالعات خود را در باره اثر فلزات بر بدن انسان شروع کرد نوزادی در شهر کارپی ایتالیا بدنیا آمد که بعد ها بعنوان پدر طب کار شناخته شد .
برناردو رامازینی : معروف ترین جمله را در رابطه با بهداشت حرفه ای عصر خود بیان کرد : “ سقراط درموقع حضور بر بالین بیمار می‌پرسید سن شما چقدر است ؟ چند روز است بیمارید ؟ اشتهای شما چگونه است، و . . . من می‌خواهم به گفته او این عبارت را اضافه کنم “شغل شما چیست ؟” (کتاب بیماری‌های شغلی Demordis Artificum Diatriba )
رامازینی در کتاب خود از بیماری‌های کوزه گرها، شیشه گرها، نقاش‌ها، شیمیست‌ها، حلبی ساز‌ها و دباغان و مشاغل گوناگون دیگر نام برده است. وی لزوم استراحت را در فواصل کار توصیه می‌نماید. با مطالعه آثار این دانشمند بزرگ به کسانی که او را پدر طب شغلی نامیده اند کاملا حق می‌دهیم.

قرن هیجدهم
در انگلستان توماس پرسیوال پُت (Thomas Percival Pott) که نام او به علت پُت (سل ستون مهره ها) مشهور است متوجه شد که اطفالی که جهت پاک کردن دودکش بخاری‌ها وارد آن می‌شوند به سرطان پوست بیضه مبتلا می‌شوند.
دکتر تاکرا (Charles Turnur Thackrah) پزشک و دانشمند انگلیسی از مسمومیت سرب نزد نقاشان منازل نام برده است. در قرن هیجدهم در سویس تیسوت به بیماری سنگتراشان اشاره نمود.
قرن نوزدهم و بیستم
در انگلستان توماس الیور در کتاب خود که در سال ۱۹۰۸ منتشر کرد به بیماری‌های شغلی اشاره نموده است.دکتر توماس لِگ (Thomas moris legge) در کتاب خود به نام جذب و مسمومیت سرب که به کمک دکتر گادبای در سال ۱۹۱۲ منتشر کرد به مضرّات این فلز اشاره می‌نماید و متعاقب او در آمریکا مسمومیت فسفر نظر اندریو را جلب می‌کند. در زمان جنگ جهانی دوّم مسئولین کارخانه ها به این نکته پی بردند که در نظر گرفتن شرایط صحیح کار و داشتن کارگران سالم از لحاظ بدنی و روانی امر افزایش تولید میسر نمی‌باشد. پس از جنگ این احتیاج به وسیله جامعه غیر نظامی نیز احساس شد و صاحبان کارخانه ها جهت تامین بهداشت و سلامت کارکنان خود اقدام به تاسیس سرویس‌های طبّی در محیط کارخانه و کارگاه ها نمودند.

ب ـ تاریخچه بهداشت حرفه ای در ایران
در مرداد سال ۱۳۲۵ وزارت کار و امور اجتماعی تشکیل و قانون موقت کار را تدوین نمود و در سال ۱۳۳۷ قانون مزبور با اصلاحات و تغییراتی به صورت قانون به تصویب رسید و اجرای وظایف مربوط به بهداشت و ایمنی مندرج در قانون کار وقت به عهده اداره کل بازرسی کار قرار گرفت. در قانون کار فعلی که در سال ۱۳۶۹ به تصویب شورای نگهبان رسید در فصل چهارم آن با عنوان حفاظت فنی وبهداشت کار وظایف بازرسین کار شرح داده شده است . اداره کل بازرسی کار وزارت کار وامور اجتماعی فعالیتها وبرنامه های زیر را به استناد ماده ۹۶ قانون کار توسط بازرسین کار خود در استانها در جهت تامین سلامت وایمنی شاغلین به انجام می رساند :
ماده ۹۶ قانون کار :
به منظور اجرای صحیح این قانون و ضوابط حفاظت فنی ، اداره کل بازرسی وزارت کاروامور اجتماعی با وظایف ذیل تشکیل می شود :
الف – نظارت براجرای مقررات ناظر به شرایط کار به ویژه مقررات حمایتی مربوط به کارهای سخت و زیان آور وخطرناک ، مدت کار، مزد، رفاه کارگر، اشتغال زنان و کارگران نوجوان
ب – نظارت براجرای صحیح مقررات قانون کار و آئین نامه ها و دستورالعملهای مربوط به حفاظت فنی
ج – آموزش مسائل مربوط به حفاظت فنی و راهنمائی کارگران ، کارفرمایان و کلیه افرادی که در معرض صدمات و ضایعات ناشی از حوادث وخطرات ناشی از کار قرار دارند .
د- بررسی و تحقیق پیرامون اشکالات ناشی از اجرای مقررات حفاظت فنی و تهیه پیشنهاد لازم جهت اصلاح میزان ها و دستورالعملهای مربوط به موارد مذکور، مناسب با تحولات و پیشرفتهای تکنولوژی
ه – رسیدگی به حوادث ناشی از کار در کارگاههای مشمول و تجزیه و تحلیل عمومی و آماری اینگونه موارد به منظور پیشگیری حوادث .
آشنایی با اداره کل بهداشت حرفه ای وزارت بهداشت و نحوه تشکیل و فعالیت آن
سابقه و تشکیلات :
در سال ۱۳۴۶ در حوزه معاونت فنی وزارت بهداشت وقت، اداره بهداشت محیط کار در تشکیلات اداره کلّ بهداشت محیط پیش بینی شد و سپس در سال‌های ۱۳۴۷، ۱۳۴۸ و ۱۳۴۹، اداره طب صنعتی در اداره کل خدمات بهداشتی حوزه معاونت فنی وزارت بهداری وقت تاسیس گردید. سپس در سال‌های ۱۳۵۰، ۱۳۵۱ و ۱۳۵۲ تا اوایل ۱۳۵۳، اداره بهداشت محیط کار به بهداشت محیط کار و هوا تغییر نام داد و اداره طب صنعتی همچنان به وظایف خود ادامه می‌داد. در اواخر دهه ۱۳۵۰ در حوزه معاونت امور بهداشتی و جمعیت و تنظیم خانواده وزارت بهداری وقت اداره بهداشت حرفه ای در دفتر خدمات بهداشتی ویژه که بعدا به اداره کل خدمات بهداشتی ویژه تغییر نام داد تشکیل گردید.
تا قبل از سال ۱۳۶۲ وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت وقت مشترکا بر نیروی کار و محیط کار نظارت و مراقبت داشتند. به منظور جلوگیری از دو باره کاری و ارتقاء کیفیت ارائه خدمات برای حفظ و بالا بردن سلامت شاغلین، طی مصوبه مورخ ۳/۱۰/۶۲ در هیئت دولت مسائل بهداشتی محیط کار و کارگر، از وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شناخته شد و جهت انجام این وظیفه خطیر، اداره کل بهداشت حرفه ای تشکیل و مسئولیت حفظ و ارتقاء سلامت نیرو‌های شاغل کشور در مشاغل گوناگون جامعه را عهده دار گردید و با توجه به تصویب قانون جدید کار توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۹، به حکم ماده ۸۵ قانون کار، وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی عهده دار بهداشت و درمان کارگران و وزارت کار و امور اجتماعی مسئول ایمنی کارگران گردید.

تعریف بهداشت حرفه ای
نظر به افزایش روزافزون دایره خدمات بهداشتی، تنوع کارها، تعداد مشاغل و مسائل متفاوتی که کارگران هر حرفه با آن مواجه هستند، پیدا کردن تعریف جامع و کامل بهداشت حرفه ای خالی از دشواری نیست با این وجود در یک تعریف کلی می توان بهداشت حرفه ای را این گونه تعریف کرد :
بهداشت حرفه ای عبارتست از علم و فن پیشگیری از بیماری های ناشی از کار و ارتقای سطح سلامتی افراد شاغل از طریق کنترل عوامل زیان آور محیط کار.
تعریف زیر می تواند تا حدی گویای وسعت و اهمیت بهداشت حرفه ای باشد:
«بهداشت حرفه ای عبارتست از علم و هنر تامین بالاترین سطح سلامت نیروی کار، حفظ و ارتقای سلامتی آنان و حفظ سرمایه از طریق ایجاد محیط کار سالم، انتخاب کارگر مناسب برای هر کار، تطبیق کار با مقتضیات روحی و جسمی کارگران، پیشگیری از حوادث و بیماریهای شغلی و غیر شغلی، آموزش بهداشت فردی و مسائل مربوط به کار،تشخیص زودرس و درمان بیماری ها، و توجه به مسائل و مشکلات کارگران همه مشاغل و افراد وابسته به آنان به گونه ای که هر کارگر قادر باشد با برخورداری از حداکثر سلامتی و رفاه، فردی موثر برای اجتماع باشد».
تعریف فوق علیرغم کامل نبودن اما گویای آن است که بهداشت حرفه ای تنها محدود به مسائل درمانی و پزشکی نبوده بلکه مسائل محیطی و اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی و امثال آنها را نیز در بر می گیرد.
نخستین کمیته مشترک سازمان بهداشت جهانی و سازمان بین المللی کار که در سال۱۹۵۰ در ژنو تشکیل گردید، بهداشت حرفه ای را چنین تعریف کرده است.:
• ارتقاء و حفظ بالاترین درجه از سلامت جسمی، روحی و اجتماعی شاغلین در کلیه مشاغل
• مراقبت از شاغلینی که سلامت آنان در معرض خطرات ناشی از شرایط کار است
• مراقبت از شاغلینی که عوامل زیان آور، سلامت آنان را در محیط کار تهدید می‌کند.

اهداف بهداشت حرفه ای
• تامین و ارتقاء بهداشت و سلامت جسمی، روانی و اجتماعی شاغلین
• پیشگیری از بیماری‌ها و حوادث ناشی از کار
• تطابق شرایط کار با انسان به منظور کاهش اثرات و ابزار کار بر سلامت انسان.
برنامه های بهداشت حرفه ای :
به منظور دستیابی به اهداف فوق، اجرای برنامه های بهداشت حرفه ای ضرورت دارد. اجزاء این برنامه ها که بطور خلاصه در زیر به آنها پرداخته خواهد شد در کشور ما بطور مشترک به عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت کار و امور اجتماعی می باشد. البته سازمان تامین اجتماعی نیز مسئول درمان و بیمه کارگران است.
برنامه های بهداشت حرفه ای عبارتند از:
۱-اقدامات مربوط به شناسایی و ارزشیابی عوامل زیان آور در محیط کار و ارائه راهکارهای کنترلی
۲- برنامه های مربوط به معاینات پزشکی کارگران
این معاینات به اشکال مختلفی چون معاینات پزشکی قبل از استخدام ، معاینات پزشکی دوره ای و معاینات اختصاصی به اجرا در می آیند .
۳- برنامه های مربوط به حفاظت و ایمنی نظیر تامین وسایل حفاظت فردی ، حفاظ گذاری دستگاهها و
ماشین الات
۴- برنامه های مربوط به آموزش بهداشت کارگران مانند آموزش روش صحیح استفاده از تجهیزات حفاظت فردی
۵- ایجاد امکانات درمانی و کمکهای اولیه
۶- برنامه های مربوط به تغذیه
۷- برنامه های مربوط به تامین ونظارت بر بهداشت محیط کار (تسهیلات بهداشتی )
۸- برنامه های مربوط به نوتوانی